دمیرچی (‌ آهنگری )

یکی از شغلهای قدیمی بازار خلخال که همواره شور و صفای بازار قدیم خلخال را تداعی می کرد ، دمیرچی یا همان آهنگری بود . اکثر افرادی که به این صنف مشغول بودند در راسته قاضیلر سکونت داشتند .

آهنگری شغلی بود که قدرت بدنی و تخصص لازم را می طلبید . حتی شاگردانی که کار میکردند نیز بایستی تخصص لازم را می داشتند .

هنگام عبور از میان بازار آهن ، صدای چکاچک چکشهای آهنگران را می شنیدید که بر سندانی می کوبند و یا در گوشه ای نعل اسبی را تازه می کردند و آهنگران قدرتمندی که پیشبند چرمی بسته ، صفا و صمیمیتشان را در چهره عرق کرده و بر افروخته شان میشد دید .

داس خلخال یکی از محصولات آهنگران خلخال بود که در کل آذربایجان شهرت خاصی داشت

وسائل و ادواتی که توسط آهنگران ساخته میشد عبارت بودند از : انواع داس ( اوراخ ) ، نعل ( نال ) ، میخ ، گاو آهن ( گاوایین ) ، تبر ( بالتا ) ، دهره ،‌...

هر گارگاه آهنگری یک سری اصول و قاعده و سلسله مراتبی داشت و در آن شاگرد اول و دوم و سوم مشخص میشدند و هر کدام شرح وظایفی داشتند .

ابزار آلات دست آهنگر شامل عبارت بودند از :

1 - پتک : چکش بزرگی بود تک لبه که برای کوبیدن آهن تفته توسط شاگرد اول آهنگری بکار می رفت . البته این کوبیدن همراه با ریتمی بود که استاد کار ، تنظیم می کرد

2 - چکش : وسیله ای یک سره بود که استاد کار با یک دست همراه شاگرد و با ریتم بر روی آهن تفته می کوفت تا آهن را به اشکال مختلف که لازم بود در می آورد .

3 - سندان بزرگ : که در وسط آهنگری بر روی یک تنه درخت جنگل نصب می شد و برای کوبیدن ابزار های در حال ساخت بر روی آن بکار می رفت

4 - سندان کوچک : برای کوفتن نعل و میخ و پرداخت کردن آنها توسط شاگرد سوم ،‌بکار می رفت

5 - دم آهنگری ( کوئروک ) : بصورت وسیله ای آکاردئونی شکل دوقفسه ای یا تک قفسه ای بود که توسط شاگرد دوم آهنگری با مهارت خاصی بکار گرفته می شد که هر کسی از پس آن بر نمی آمد

6 - کوره آهنگری : که توسط زغال سنگ بارگذاری میشد و توسط دم آهنگری ملتهب می شد به اینصورت که در تمام مدت کار بایستی دمای کوره در حد دمای ذوب باقی می ماند و این کار توسط شاگرد دوم انجام میشد و باید مهارت لازم را می داشت .

همشهریان وعزیزانی که به این شغل شریف می پرداختند و اگر در قید حیات هستند خدا سلامتشان کند و اگر به رحمت خدا رفته اند خدا بیامرزدشان ، عبارت بودند از آقایان : قاسم بابا باقرزاده ، شعبان باقرزاده ، سهراب سندانی ، قنبرعلی قنبرپور و پسران ، رشید عباسیان ، اذن اله آهنگری و پسران (حاج عوض و حاجعلی آهنی )  ، کریم سندانی ( یوخاری میدان ) سید ایوب عطایی ( آشاقی کوچه )

.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------

گردآوری و نگارش متن : الحاج کاووس شیرعلی پور

-----------------------------------------------------------