تاریخچه عکاسی در خلخال

عکاسی از جمله اختراعات بشری بوده که سریعا جایگاه خود را در سراسر جهان پیدا کرده و جوابگوی بخش عظیمی از نیاز های بشر امروزی شد که وارد دنیای ناشناخته علم و صنعت گشته بود  . این ابداع در کشور های اروپایی با جنجالی به نام هنر عکاسی یا صنعت عکاسی روبرو گشت که باعث پیشرفت سریع آن در مدت زمانی بسیار اندک شد . چنانچه در عرض کمتر از دویست سال امروزه شاهد دوربینهای دیجیتالی فوق پیشرفته ، لنز های با کیفیت بسیار بالا و همچنین سینما های سه بعدی و ... هستیم .

جالب است که این ابداع در مدت زمانی کمتر از 5 سال وارد ایران شد.  و بعلت استقبال ناصر الدین شاه قاجار از آن ، رونق بسیار گرفت . اگر چه بر خلاف سالهای ابتدایی ، روند پیشرفت صنعت و هنر عکاسی در ایران با رکود مواجه شد و درخشان ترین دوران را در تاریخ عکاسی همان سالهای ابتدایی ورودش به ایران میدانند . با این حال از آن زمان همواره عکاسانی بودند که به همراه شخصیتهای مهم مملکتی به مناطق مختلف ایران سفر می کردند و عکسهایی از نقاط مختلف تهیه میشد .

طبق گفته قدیمی تر ها در خلخال نیز از اواخر دوره  قاجار عکسهایی گرفته شده است که متاسفانه سندی از آن عکسها در اختیار ما نیست . نقل است که میرزا کوچک خان در سفر هایی که به خلخال داشته عکسهایی نیز تهیه شده که اینجانب در تلاش برای یافتن این عکسهای قدیمی هستم . همچنین به گفته بعضی ها  عکسهایی در زمان خانهای فولاد لو و ممیش خان و امیر عشایر ثبت شده که متاسفانه از آنها هم سندی در دست نیست .

در سال 1287 عکسهایی از مدرسه ناصری خلخال گرفته شده است در آن تمام شاگردان با لباسهای فرم و اونیفورم های  مخصوص به صف شده و عکس یادگاری انداخته اند که متاسفانه عکاس این عکسها ناشناس است . این عکسها به روش کالو تایب و  اصلاحات ریچارد مادوکس تهیه شده .

اولین عکاسی خلخال را مرحوم محمود دقیقی پدر بزرگوار آقای حاج ناصر دقیقی در سال 1306 در خلخال دایر نمودند  . ایشان این عکاسی را در محل بازار ابوذر کنونی راه اندازی کرده بودند . جناب آقای دقیقی از دوربین های جعبه ای تک عدسی یا (pin hole) برای عکاسی استفاده می کرده اند که در این دوربینها کلیه مراحل ظهور و ثبوت کاغذ ها در داخل جعبه دوربین انجام میشد. در این روش از دو کاغذ حساس که به شیوه "کالو تایپ اصلاح شده" تهیه گشته بود ، استفاده می کردند .تصویر روی کاغذ اولی به صورت منفی و روی کاغذ دومی که آنهم به همان اندازه بود مثبت ثبت میشد .

همزمان با ایشان شخصی بنام " نوروز " یک عکاس دوره گرد بوده اند که از روستاهای خلخال و مردمان روستا ها عکاسی میکردند. ابزار مورد استفاده ایشان هم  دوربین های جعبه ای پین هول بوده است .

در سال 1315 آقای خسروخان داوودی دومین عکاسی ثابت خلخال را دایر نمودند . محل عکاسی ایشان در محل نبش مسجد قائمیه کنونی بوده است .

در سال 1328 یک معلم اهل شهرستان خوی ، برای اولین بار دوربین عکاسی فیلم خور ( 120 ) را به خلخال آوردند که این شخص فقط صرفا برای علاقه خودش عکس می گرفتند .

در سال 1330 آقای رستم نوری مغازه عکاسی دیگری را با عنوان " بنگاه هنر " درمحل راسته بازار خلخال راه اندازی کردند .

در ابتدا ایشان هم بوسیله دوربین جعبه ای و کاغذ های حساس به نور عکاسی می کردند . ولی به گفته خودشان برای چاپ عکس در ابعاد بزرگتر از صفحات شیشه ای بزرگتر به جای کاغذ حساس منفی استفاده می شده .  در حالت کلی به دلیل نداشتن برق ، عکس ها به روش کنتاکت چاپ می شد و از نور طبیعی آفتاب برای این کار استفاده می کردند  .

تا اینکه در سال 1333 در خلخال شبکه جریان برق راه اندازی شد و از آن به بعد با استفاده از روشهای ابتکاری و پروژکتور اقدام به عکاسی می کردند . ایشان در اولین سرشماری عمومی در سال 1335 برای کلیه ماموران  آمارگیر خلخال عکسهای 6در4 چاپ نمودند و طبق گفته خودشان با پول آن در سال 1336 اولین آگراندیسور را به قیمت 1500 تومان خریداری و به  خلخال آوردند (و البته به همراه آن اولین دستگاه فتوکپی خلخال ) .

با خرید آگراندیسور ، چاپ کنتاکت و دوربینهای جعبه ای جای خود را به دوربینهای فیلم خور و جعبه ای فانوسی و چاپ هایی در ابعاد متنوع دادند . همچنین در این سالها برای اولین بار اقدام به تهیه نگاتیو رنگی از روی بروشور های انگلیسی کردند که با این کار خلخال جز اولین شهرهای ایران بود که عکاسی رنگی در آن صورت گرفت . البته چاپ این نگاتیو های رنگی در تهران انجام می شد  . آقای رستم نوری در سال 1342 مغازه عکاسی را تعطیل کردند . ولی در این سالها عکسهای ارزشمندی از سفر هیئت دولت وقت به خلخال ، مدارس ، مراسمات رسمی ، تجمعات و مناظر و مکانهای دیدنی خلخال تهیه کردند که متاسفانه این عکسها در بین خانواده ها و دوستان و آشنایان پراکنده شده و کلیه نگاتیو های آنها  هم در اثر یک حادثه از بین رفته است !

در سال 1341 آقای لسان اله طیاری در خلخال و آقای علی جان صادقی در هشجین کسانی بودند که به این صنعت و هنر روی آوردند و هر دو با دوربین های فانوسی و صفحات حساس شیشه ای یا ژلاتینی عکاسی می کرده اند .

در سال 1345 آقای مداح در گیوی و آقای علی فرضعلیزاده در خلخال نیز به این جرگه پیوستند و برای اولین بار در کلور , آقای شعبانی  به سال 1350 عکاسی را دایر نمودند .

چاپ اولین عکس رنگی شهرستان خلخال در کارگاه شخصی آقای محمد ابراهیم فرهنگ در اواخر دهه 40 توسط ایشان صورت گرفته .

در دهه 50 این صنعت به سرعت در خلخال رونق گرفت بطوریکه اکثر خانواده های متمول از دوربینهای شخصی استفاده می نمودند .

در اوایل دهه هفتاد انجمن سینما جوان خلخال با تلاش و زحمت آقایان حسین منافی ، جاوید خدمتی ، زنده یاد حامد فرجی ، محمد ابراهیم فرهنگ و حسن داداشی با هدف ترویج هنر عکاسی و سینما در خلخال راه اندازی شد و  از نتیجه زحمت تمامی این عزیزان امروزه شاهد فعالیت عکاسان جوان و درخشش روز افزون آنها در کلیه جشنواره های هنری و مجامع عکاسی هستیم .

منبع : مصاحبه حضوری با آقای رستم نوری و تحقیقات مدیریت سایت

.

مدیریت سایت در تلاش است برای هر چه تکمیل تر شدن این بخش , اقدام به جمع آوری عکسهای قدیمی که طی نزدیک به صد سال اخیر در خلخال گرفته شده نماید و مطمئنا با گذشت زمان شاهد عکسهای بسیار ارزشمند در این قسمت از سایت خواهیم بود .

از همه همشهریان عزیز خواهشمندیم اگر عکس قدیمی از خلخال دارند برای تکمیل شدن این قسمت و همچنین انعکاس چهره قدیمی خلخال از طریق این عکسها به ما کمک کنند .