عکاسی طبیعت و عکاسی ازطبیعت

عکاسی طبیعت یکی از وسیع‌ترین رشته‌های عکاسی است که شامل عکاسی از مناظر، چشم انداز ها ، حيات وحش، گياهان، حشرات و اجزاى ريز طبيعت است وبیشتر به ارزش های زیبایی شناسی تاکید دارد و نمایش عنصر انسان در عکس طبیعت کمترین جایگاه را دارد عکاسی طبیعت طرفداران زیادی اعم از حرفه ای یا آماتور دارد و یکی  از پرخرج ترین رشته های عکاسی محسوب می شود چرا که تقریبا تمام  لنزهای ساخته شده از وایدترین آنها (Fisheye) تا سوپرتله‌ترین در عکاسی طبیعت کاربرد دارد. گاهی برای ثبت لحظه شکار یک حیوان ،  عکاس به لنز تله بالای 500 نیاز دارد و گاهی برای ثبت یک چشم انداز زیبا  ،  لنز واید 24 برای عکاس بهترین انتخاب باشد.

حتی لنزهای ماکرو برای نمای نزدیک حشرات و جلبک ها و پوسته درختان و همچنین فیلترهای متنوع کلوزآپ که در بسیاری از رشته‌های عکاسی هیچوقت مصرف ندارند  در عکاسی از طبیعت موارد مصرف فراوانی پیدا خواهند کرد.  و از آنجایی که عکاسی از طبیعت مستلزم سفر به طبیعت بویژه به مناطق دور و بکراست امکانات سفر هم جزوی از وسایل این نوع عکاسی به حساب می آید.ازانواع لنز و سه پایه و فیلتر و کوله پشتی و غیره گرفته تا وسایل استتار و دفاع شخصی و وسایل خواب و خوراک می تواندجزو تجهیزات یک عکاس طبیعت  باشد. و این زمانی به درد عکاس می خورد که خود عکاس توان بدنی لازم را داشته باشد . پیاده روی طولانی ، کوه پیمایی ، سخره نوردی و توان بالای جسمانی لازمه عکاسی از طبیعت است. عکاس طبیعت ممکن است گاهی سرمای زمستان و گاهی تشنگی کویر را تجربه کند و یا بقدری پیاده روی کند که هیچ جاده یا کابل برقی را در تیر رس دوربین خود نبیند . بنابر این شناخت منطقه و طبیعت  ، شناخت جغرافیا و آب و هوای منطقه و عشق و علاقه به طبیعت از دیگر ملزومات عکاسی طبیعت است . و در نهایت برای اینکه عکاس در این رشته موفق شود باید به آغوش طبیعت برود.

شناخت نور و رابطه آن با رنگ می تواند در عکاسی طبیعت مفید واقع شود.گاهی ما فکر می کنیم یک گل سفید را در تمام مدت روز و تمام فصول و درهوای خوب یا بد به رنگ سفید می بینیم. در صورتی که این گل در یک هوای ابری ِ تاریک یا در نور غروب و یا در زیر نور نورافکن‌های رنگارنگ پارکها در عکس‌های ما سفید دیده نمی شود و به رنگ‌های آبی روشن، زرد و یا حتی خاکستری روشن تغییر رنگ می دهند . با شناخت نور و دمای رنگ و البته این روزها نرم افزارهایی مانند فتوشاپ و لایت روم عکاس به رنگ مورد لزوم دست خواهد یافت و دغدغه جدول کلوین و داشتن فیلترها و یا فیلم‌های متنوع آنالوگ قدیمی نخواهد داشت .

گاهی عکاس بدلیل داشتن اختلاف نور درموضوع ، در ثبت عکس دچار مشکل می شود که باز تکنیک هایی هست که عکاس مجبور می شود به آن متوسل شود مثلا زمانی که در یک صحنه ، نورسنجی دوربین ، قسمت آسمان یا بالای خط افق را نسبت به  قسمت پایین تر از خط افق  با اختلاف زیاد نشان می دهد و حتی نورسنجی حد مابین هم عکاس را قانع نمی کنددر این گونه موارد عکاس می تواند از تکنیک HDR  استفاده کند به این صورت که از یک صحنه 3عکس با نورسنجی های متفاوت تهیه کند و سپس با استفاده از نرم افزارهایی ویژه این تکنیک این عکسها را در هم ادغام نماید که ممکن است عکسی بدست آید که هیچ قسمت آن اصطلاحا OVER  نباشد. البته استفاده از این تکنیک نیاز به رعایت مواردی دارد از جمله اینکه سوژه باید ثابت باشد و از سه پایه استفاده گردد و سایر موارد که در مورد عکس  HDR توصیه شده که بحث در این باره فرصت و مجال دیگری را می طلبد.

و اما چه سوژه های می تواند در سر راه عکاس طبیعت قرار بگیرد :

گا هی سوژه‌هائی پیش پای عکاس سبز می شود که خودشان جذاب و کامل هستند و آماتورترین یا حرفه‌ای‌ترین عکاسان عکس‌های مشابهی از آن خواهند انداخت بیشتر مناظر کارت پستالی و تقویمی- چشم اندازها و منظره‌های عمومی- طلوع یا غروب خورشید یا دشتِ گل و غیره جزو این سوژه ها هستند. واینگونه سوژه ها نیاز چندانی به فکرکردن ندارند.

گاهی سوژه هایی ساده به کمک ابزار و تجهیزات عکاسی اعم از لنز معین و یا فیلتر معین می تواند سوژه را از سادگی خارج کند وبا ابتکار خود عکاس در استفاده از تجهیزات به عکس زیبایی  خاصی بدهد.مثلا استفاده از یک لنز تله با دیافراگم باز و سرعت شاتر بالامی تواند عکس پرواز پرنده ای را  زیباتر و جذابتر نشان دهد.

و اما سوژه هایی که تنها با خلاقیت و ابتکار عکاس  می تواند از یک موضوع  ساده یک اثر جذاب  بوجود آورد.جلوه های نوری  ، سایه ها  ، انعکاس ها و موقعیت های ویژه  می تواند یک موضوع ساده را به یک اثر ماندگار و زیبا تبدیل کند.

و عکاس باید همه آنها را تجربه کند و از طبیعت و خلقت بیشتر بیاموزد.

عکاس طبیعت نباید از کادر غافل شود. باید بین سوژه اصلی و چهار ضلع کادر، بهترین رابطه از نظر فـُرم برقرار کند. قوانین کلاسیک کادربندی را بداند. تعادل، هارمونی، وحدت عناصر بصری و سایر مسائل مربوط به فـُرم  را در سوژه جستجو کند و کشف کندتا به عنصر زیبایی شناسی اثر دست یابد .

عکاسان طبیعت که در این زمینه فعالیت کرده اند و تجربه هایی را اندوخته اندبرای آندسته از عکاسان تازه کار و آماتور توصیه هایی دارند که بد نیست  نکاتی را یادآور شویم:

- مهمترین مسئله در عکاسی از طبیعت واضح بودن آن است. امروز معتقدند یک عکس غیر واضح از طبیعت چیزی برای گفتن ندارد داشتن حوصله و  استفاده از سه پایه کمک زیادی به وضوح عکس می کند.

- منظره را قطع نکنید و تا حد ممکن گسترش و وسعت منظره را در عکس نشان دهید.

- با ابتکارو خلاقیت و استفاده از مسئله کلوین (دمای رنگ)، ذهن‌گرائی کرده و در رنگهای طبیعت دست ببرید و منظره طبیعت را دگرگون کنید.

-از خورشید نترسید جای مناسبی در تصویر برای خورشید پیدا کنید.

-در صحنه‌های وسیع به پانورامای یک تکه یا چند تکه نیز فکر کنید و توجه داشته باشید.

-اگر در یک منظره وسیع در طبیعت چند کاراکتر و مرکز توجه می‌بینید با تغییر محل دوربین و یا تعویض لنز هر کدام از سوژه‌ها را اختصاصاً با مرکزیت همان سوژه عکاسی کنید.

-در عکاسی طبیعت به سیاه و سفید یا رنگی هم فکر کنید با وجود همگانی شدن عکاسی رنگی هنوز صحنه‌هائی در طبیعت وجود دارد که سیاه و سفید آن جذاب‌تر است.

-علیرغم وسعت صحنه اگر چیزی به صورت مرکز و نقطه جذاب خودنمائی میکند به آن توجه کنید و مرکزیت تصویری آن را نشان دهید حتی اگر یک شعاع نوری باشد.

-مواظب باشید فرم‌های جلو و دور از نظر فـُرم همدیگر را خراب ، شلوغ و نامفهوم نکنند.

-اگر در لحظه عکاسی ابتکار یا خلاقیت در مورد وارد کردن یک سوژه یا فـُرم اضافه به منظره و صحنه به فکر شما رسید با قدری تامل از این خلاقیت بهره‌مند شده و تصویر جدیدی بوجود بیاورید.

-اگر در یک منظره وجود یک جاندار چه انسان چه حیوان به زیبائی صحنه کمک میکند، هر دو نوع را بیاندازید.

-اگر زاویه تابش خورشید تصویر زیبا و جذاب دیگری بوجود میآورد ساعت مناسب معین به صحنه برگردید.

و خیلی از نکاتی که ممکن است شخص خودش تجربه و کشف کرده باشد.

دایره‌ی عکاسی طبیعت جزو وسیع ترین و متنوع‌ترین نوع عکاسی است. درعکاسی طبیعت ، عکاسی از شبنم روی یک گلبرگ با لنز ماکرو ، عکاسی از یک حلزون در آتلیه با استفاده از نورپردازی های مختلف ، عکاسی از تپه ماهورهای شنی در کویر مرنجاب ، عکاسی ازچشم اندازهای زیبای جاده اسالم به خلخال ، عکاسی از دشت پر از شقایق و یا گل خار و تیغ یک شاخه‌ی خشک در کویر تا دریاچه نمک و کویر لوت  ،  عکاسی ازقله زیبای دماوند با ابرهای بالای سر آن و سبلان پوشیده در برف  همه و همه عکاسی طبیعت نامیده میشوند.

عکاسی از طبیعت علاوه بر کارکردهای شناخته شده و ملموسی که دارد می تواند به اتفاقاتی فراتر از عکاسی منجر شود عکس طبیعت می تواند به شناخت جغرافیا و اقلیم منطقه و همچنین توسعه صنعت توریسم و گردشگری بیانجامد و مخاطب و بیننده را به حفظ و حراست از طبیعت تشویق کند و نگاه مردم را نسبت به مقوله طبیعت تغییر دهد و مردم طبیعت را تنها در شمال کشورمان خلاصه نکنند و کویر گرم و خشک دشت لوت ، دریاچه شور ارومیه  و غیره را نیز جزوی از طبیعت باور کنند . بنابر این عکاسان طبیعت نیاز به همکاری  و حمایت سازمانهایی مانند میراث فرهنگی و صنایع گردشگری ، محیط زیست و مطبوعات دارند .

اگر به عکاسی طبیعت بصورت حرفه‌ای نگاه می کنید علاوه بر لنزهای مختلف و سه پایه و باطری و رم کافی به چند آینه و رفلکتور نقره‌ای و سفید و چند عدد پایه‌های تاشو برای روشن کردن نقاط تاریک بعضی از سوژه‌ها احتیاج پیدا خواهید کرد. در ضمن چادر جمع‌شو و سبک و روپوش ضد باران و رطوبت، تشک بادی و سبُک امکان توقف در طبیعت و منتظر نور و ساعت مناسب شدن را بوجود می آورد.

در اینجا توصیه ای دوستانه به آندسته از عکاسانی که مایلند در سفرهای عکاسی دوستانی را به همراه ببرند:

از همراه بردن دوستانی که به طبیعت و عکاسی طبیعت علاقه ندارند بپرهیزیدتا از لذت عکاسی طبیعت محروم نشوید.

در این گفتار ما بطور عموم  عکاسی منظره و چشم انداز را نیز جزو عکاسی طبیعت بحساب آوردیم ولی واقعیت این است که با نگاه تخصصی به موضوع ، انجمن ها ی بین المللی عکاسی و شرایط و ضوابط جشنواره های جهانی ، عکاسی طبیعت ویژگی هایی دارد که آنرا از عکاسی منظره و چشم انداز( land scape ) مجزا می کند بر اساس تعاریف فدراسیون بین المللی هنر عکاسی ( فیاپ ) و ( انجمن عکاسی آمریکا )  ، تعریف عکس طبیعت به انی صورت است :

"عکس طبیعت (عکس شماره1) به شاخه‌ای از عکاسی گفته می‌شود که از گیاهان، جانوران، کوه‌ها یا صخره‌ها به نحوی ثبت شده باشد که در آن هیچ گونه اثر مستقیم یا غیر مستقیمی از حضور انسان دیده نشود، گیاهان پرورش داده شده از سوی انسان، راه‌ها، حیوانات اهلی یا حیوانات وحشی خارج از محیط زیست اصلی خود ( مثلا باغ وحش ) ، هیچ یک در عکس طبیعت نباید حضور داشته باشند".

( عکس شماره یک )

طبق این تعریف معتبر ، عکسی که ما از چشم اندازهای زیبای جاده اسالم به خلخال گرفته ایم ( عکس شماره2) از دید" فیاپ" جزو عکسهای طبیعت محسوب نمی شود بلکه جزو دسته عکسهای چشم انداز ( land scape ) محسوب می شود چرا که ممکن است در این گونه از عکسها جاده ، کلبه ، انسان و یا مراتعی که با پاکسازی جنگل توسط انسان و یا حتی گیاهان رشد داده شده توسط انسان به چشم بخورد . بنابر این عکاسی طبیعت سخت تر از آن است که ما فکرش را می کردیم

( عکس شماره 2 )

. حتی عکاسی حیات وحش (عکس های شماره 3 و4 ) که شاخه ای از عکاسی طبیعت محسوب می شود بمراتب سخت تر از دیگر شاخه های عکاسی طبیعت است که پعلاوه بر تعاریف فوق الذکر، سوژه آن (اعم از پرندگان، حشرات، پستانداران و جانداران زیر آب) می‌بایست بصورت آزاد در محیط طبیعی زندگی خود باشد،

( عکس شماره 3 )

.

( عکس شماره 4 )

عکس از حیوانات در باغ وحش، حیوانات دست آموز و اهلی شده و سایر موارد مشابه عکس طبیعت محسوب نمی‌شوند.  جالب است بدانید که پس از اینکه مشخص می شود سوژه عکس جایزه اول مسابقه عکاسی حیات وحش موزه تاریخ طبیعی انگلیس در سال ۲۰۰۹، یک گرگ دست آموز می‌باشد، جایزه از عکاس اسپانیایی عکس ذکر شده پس گرفته می شود.  ( عکس شماره 5 )

( عکس شماره 5 )

اگر این مثال تاریخی را بخاطر داشته باشیم و مروری کنیم بر عکسهای طبیعتی که تاکنون دیده ایم و یا تصور کرده ایم عکس طبیعت است شاید دچار تردید شویم و برای ادامه کار در این زمینه انگیزه ای نداشته باشیم و این برداشت و تلقی ما از عکاسی طبیعت کار را سخت و دشوار و شاید غیر ممکن خواهد کرد . بنابر این هدف ما از قرار دادن عکس چشم انداز و منظره در حیطه عکس طبیعت در این نوشتار، صرفا برای تشویق عکاسان جوان و آماتور به فعالیت و کار در این زمینه است و اگر عکاسان فقط به فعالیت عکاسی طبیعت مورد تائید و تعریف فدراسیون های بین المللی هنرعکاسی مانند فیاپ و انجمن عکاسی آمریکا و غیره بپردازند ، شاید موضوعی را برای عکاسی پیدا نکنند.

با احترام

جاویدخدمتی

......................

مدیریت سایت : با تشکر فراوان از آقای جاوید خدمتی بابت ارسال این مقاله