مشاركت در طراحي و ساخت مجموعه مسكوني در تاريخ معاصر شهر سازي:در تاريخ معاصر، مشاركت در طراحي، در دو زمان به صورت عمده مطرح شد .يكي در دهه 60 وديگري دراواسط دهه 90 بود

دهه1960 علاوه بردهه خوش بيني علمي دهه مملو از تحولات سياسي نيز بود. اين امر در شهرسازي به شكل مشاركت روز افزون شهروندان در تصميمات شهر سازي در چهار چوب كلي يك سياست رو به گسترش دموكراتيك مشاركتي تجلي پيدا كرد واز همه مهمتر شهر سازان حرفه اي در عين حال كنكاش عميقي را در مورد اساس منشا مشروعيت خود آغاز كردند.با روشن شدن اين موضوع كه مشاركت شهروندان اثر عمده اي در تغيير موازنه قدرت در تصميمات توسعه نداشت ، شهرسازي حمابتي مقبوليت نسبتأ مختصري را به عنوان وسيله احقاق حق شهروندان كسب نمود. نتيجه نهايي مردم گرايي دهه   1960 اين بود كه شهرسازي يك جايگاه بي چون وچرايي را در دستور سياسي سياسي براي خود پيدا كرده است.

چند نمونه از مشاركت مردم در طراحي فضاهاي اوقات فراغت:

طي سالهاي اخير طراحان به اين نتيجه رسيده اند كه عوامل اجتماعي ، فنون ، مهارتهاوضوابط را بايد به صورت تركيبي در نظر بگيرند . يكي از مواردي كه در طراحي محلات بايد در نظر گرفته شود رفع نيازهاي افراد محله واقناع انهاست.

1- طراحي ميدان و مركز خريد ژاكوب ريس (شهر نيويورك) :

براي طراحي ميدان و مركز خريد ، طراح قبل از طراحي ، اطلات وآمار از خواسته هاي ونيازهاي ساكنان آن به دست آورد.پس از كسب اين اطلاعات به طراحي پرداخت طراحي ميدان ومركز خريد به نحوي اجرا شد كه تمامي نيازهاي گروههاي سني را رعايت نمود.سه چهارم ميدان براي پروژه هاي مسكن براي  8000 نفر از سكنه اختصاص يافت.

ميدان بازي، آ مفي تئاتر ، باغ براي سالمندان ، زمين بسكتبال وخيابان متر از ميدان تا مركز خريد مي باشد.نظر خواهي از همه گروههاي سني مي باشد.

2- پارك ژول ، (ايالت كارولینای شمالي) :

اين پارك توسط ژول بورس به مناسبت دويستمين سالگرد انقلاب آمريكا احداث شهر در ابتدا شور وشوق ژول وبعداز مدتي مردم موجب احداث پارك ژول گرديد. اين پارك در ابتدا با استفاده از بقايا وخورده مصالح ساختمانهاي كوبيده شده ساخته شده است.

يك شركت توليد سيمان يادماني در پارك ساخت اولين مرحله پروژه كه تكميل شد وكامل گرديد مورد استقبال ساكنان قرار گرفت وبعد از آن مردم در مراحل بعدي براي احداث وتكميل پارك به مشاركت برخاستند .بعد از آن از طرف باشگاه زنان تنديسي به پارك اهداشد كه يك تنه درخت سرو ساخته شده بود.

در حال حاضر پارك ژول مجموعه اي از اشياء مقدس وبه ياد ماندني ، يادماني تنديس لامپهاي يادبود ومصالح كهنه وخاطره انگيز مي باشد وبراي ساكنين داراي هويت وحرمت است پارك ژول مظهر كاربرد نمادين اشيادر خلق فضاهاي معنادار است.

3- ورنون اونيو گاردن(محله بروكلين نيويورك ) :

پروژه اونيو گاردن از ديگر پروژه هايي است كه توسط اهالي محل به منظور زيبا سازي محل ، جلوگيري از انهدام وفرسايش طبيعت به وجود آمده است. اين پروژه در ابتدا به قدري شهردار نيويورك را تحت تاثير قرار داد كه  هزينه 10 اصله درخت براي هرنفر در محل را متقبل شد.

فرايند ايجاد مجموعه مسكوني:

فرآيند ايجاد مجموعه مسكوني ومشاركت مردمي خود جزئي از سيستمهاي بزرگتر سياستهاي كلي كشور در مورد مسكن وسياستهاي كلي نظام در مشاركت مردم در اين امور مي باشد .خود فرايند ايجاد مسكن از مراحل مختلفي تشكيل گشته است كه نوع وميزان مشاركت در هر مرحله در مشاركت بقيه مراحل تاثير گذار مي باشد .

1) فرايند سياست گذاري، 2) فرايند برنامه ريزي وطراحي، 3) فرايند ساخت واجرا، 4) فرايند مديريت ونگهداري محل، 5) فرايند باز نگري طرحهاي قبلي مسكن.

به طور كلي مي توان مشاركت را در مراحل مختلف فرايند به صورت زير بيان كرد:

1- مرحله شناخت: در اين مرحله در قسمت شناخت كاربران وشناخت فرهنگ آنها وهمين طور تعيين نيازها ، مسائل ومشكلات وايده الهاي آنها مي توان از مشاركت مردم استفاده کرد.در نهايت در جمع بندي مرحله شناخت بايد بتوان به يك مرحله كالبدي رسيد و باید اجزا ويژگي آنها وروابط بين اجزامشخص باشد.

2-مرحله تعين اهداف واصول ضوابط: در مرحله تعين اهداف كلي مي توان مستقيمأ با مردم مشاركت داشت وايده آل هايشان را بررسي كرد.

3- مرحله تدوين راه حل : اين مرحله يك مرحله تخصصئ براي معمار است ومي توان نيز از نظرات مردم ايده گرفت وراه حل معماري را براي  بر آورده كردن نيازها وتدوين آنها مورد بررسي قرار دارد.

4- در اين مرحله به دو روش مي توان از مشاركت مردم استفاده كرد :  1) به صورت مستقيم از نظرات آنها در طرح استفاده كرد ، 2) با استفاده ازشناخت به دست آمده به راه حل رسيد..

نویسنده : مهندس نوید خالقی مقدم ( ک ارشد معماری اسلامی)

به نقل از وبسایت تخصصی علوم اجتماعی