معماری و شهرسازی امروز ما راه به جایی برده است که رو به هیچستان است... شدیداً در بحران است و کسی به فکر جنبه های انسانی آن نیست.آیا بهتر نیست خودمان به فکر خودمان باشیم...؟؟؟

بیایید با هم مشارکت کنیم و دست در دست هم دهیم به مهر، و...

نویسنده : مهندس نوید خالقی مقدم ( ک ارشد معماری اسلامی)

مشاركت ؛ معنا ومفهوم:

معني لغوي و مفهوم مشاركت:

ازجنبه لغت شناسي كلمه مشاركت از ريشه فعل شرك عربي و به معني شريك شدن ، سهيم بودن در كار يا عقيده اي مي باشد و      مترادف هايي مانند : تعاون ، همكاري ، خودباوري ،‌ مشورت ، ......دارد.

از طرف ديگراز لحاظ مفهومي مشاركت با همياري ماهيتأ مفهومي اجتماعي است زيرا براي وقوع آن فعاليت هم، وجود بيش از يك نفر ضرورت دارد. از اين رو بيان كننده نوعي از انواع روابط اجتماعي است. در حيقيقت به دليل كالبدي بودن آن در زندگي، يكي از مهمترين مفاهيم اجتماعي مي باشد . مشاركت في النفسه از انواع روابط اجتماعي است .

دايرة المعارف شهر سازي مشاركت عمومي در شهر سازي را اينگونه تعريف كرده است: مشاركت عمومي در شهرسازي ابزاري است كه به وسيله آن  اعضاي جامعه قادر به شركت كردن در تدوين سياست ها وطرح هايي مي گردند كه بر روي محيط زندگي آنها تاثير مي گذا رد. به طور خلاصه مشاركتفرآيندي فعال ، آگاه ، آزاد و مسؤل است .

لزوم مشاركت در شهر سازي:

ساكنين هر شهر به عنوان بهره برداران اصلي از مواهب توسعه پايدار شهر سازي همواره بايد در مراحل گوناگون فرآيند شهرسازي به شكل هاي مستقيم وغير مستقيم مشاركت داشته باشند. با توجه به اين موضوع ايده شهرسازي مشاركتي در بسياري كشورها ظهور وگسترش پيدا كرده است از دلايل اين امر مي توان به امور زير اشاره كرد :

1- اهميت يافتن نقش مردم در اداره امور جامعه.

2- تجربه اندوزي از دهه هاي گذشته نشان مي دهد عدم مشاركت سبب زيان هاي فراروان شده است .

3- عدم تطابق طرح با خواسته كاربران موجب نارضايتي و تغيير آنها شده است .

4- اهميت يافتن و فرآيند نگر شدن طرح هاي شهر سازي.

5- عدم توانايي دولت ها براي تامين طرح هاي دولتي.

6- توسعه اجتماعي اقتصادي فرهنگي و سياسي .

7- اساسي ترين عامل مشاركت ، پيچيدگي فزاينده زندگي شهري است كه بيانگر فعاليت هايي است كه ترجيهات جامعه به طور   مداوم در حال تغيير است واين امر ابداع ابزارهاي ارتباطي وسازماني را براي برخورد ضروري ساخته است.

8- همبستگي قشر مشاركتي و بي نيازي آنها از دولت براي طرح عمراني.

9- اخلاق اجتماعي برنامه ريزي.

مزاياي مشاركت در شهرسازي:

1- سهيم شدن مردم در قدرت.

2- افزايش سطح آگاهيهاي عمومي جامعه.

3- ايجاد حس مسؤ ليت اجتماعي وتعلق به جامعه.

4- بهبود كيفيت طرح ها وبرنامه ريزي.

مشاركت و امكان آن در جامعه امروزي ايران

سابقه مشاركت در ايران به دو دسته تقسيم مي شود:

مشاركت سنتي : اين نوع مشاركت ها بر اساس عرف ،‌ عادت، سنت، ومذهب و حتي شرايط اقتصادي و شغل ايجاد مي شد وميان افراد جامعه به شكل نهادي و خودجوش وجود داشت .

مشاركت سنتي از سال هاي گذشته در ميان مردم وجود دارد ونسل به نسل ادامه پيدا كرده است در اين نوع مشاركت  دولت هيچگونه دخالتي ندارد . در ايران اين نوع مشاركت ها  به صورت گوناگوني وجود داشته كه نمونه هايي از آنها مثل عزاداري هاي مذهبي ، مشاركت در عروسي مشاركت در كشاورزي ، بازار وموضوعات اقتصادي مي باشد.

مشاركت جديد: در اين نوع مشاركت محركي افراد را به فعاليت وا مي دارد . اين محرك معمولأ از جانب سازمان هاي دولتي براي جلب و افزايش مشاركت مردم در امور مختلف در قالب برنامه هايي خاص وارد مي شود مشاركت جديد مي تواند اجباري يا داوطلبانه باشد . در تاريخ معاصر ايران براي اين نوع مشاركت مي توان به تشكيل انجمن هاي شهري نام برد كه از تلاش هاي دولت براي جلب مشاركت هاي مردمي در اداره امور شهر است كه پيشينه اي در تاريخ  شهرنشيني ندارد.

از نظر تاريخي مي توان آغاز الگوهاي مشاركتي جديد اداره امور شهر ها در ايران را انقلاب مشرو طيت در سال 1287 شمسی ، دانست . در واقع تشكيل مجلس شوراي اسلامي و تصويب قانون اساسي نخستين تجربه هاي مشاركتي نوين به شمار مي رود.

فرآيند شهر سازي مشاركتي:

شهر نشيني عبا رت است از هنر زيستن انسان ها در كنار همديگر و شهر محل تبلور اين همزيستي شهرسازي مشاركتي ، فرآيندي است كه عموم شهروندان در فعاليت هاي شهر سازي كه به طور مستقيم و يا غير مستقيم بر روي زندگي آنان تاثير دارد دخالت مي كنند.

ويژگي هاي فرآيند شهر سازي:

1- دخالت دادن انگيزه  و نظر مردم وتوجه به خواست ونقش آنها

2- دخالت دادن ديدگاه ها ، آگاهي ها واطلاعات محلي

3- بررسي امكان تطابق برنامه ها وطر ح ها با شرايط و فرهنگ جامعه

4- توجه به شرايط اقتصادي در توسعه شهري با در نظر گرفتن توانايي مردم

5- ارتباط مستقيم متخصصان و مسؤلان با نما يندگان مردم

6- گسترش آگاهي ها درميان مردم

7- ايجاد زبان جديد شهر سازي با هدف دعوت وهدايت مردم به شركت فعال در روند برنامه ريزي، طراحي ساخت وساز

8- ايجاد تسهيلات خاص براي ساخت وساز

9- ايجاد هماهنگي بين عوامل تحقيقاتي و اجرايي

.

منبع : وبسایت تخصصی علوم اجتماعی